Tanım: İrritabl bağırsak sendromu (IBS), kronik ve tekrarlayan karın ağrısı ile birlikte dışkılama alışkanlıklarında değişiklikler (ishal, kabızlık veya ikisinin kombinasyonu) ile karakterize bir fonksiyonel bağırsak bozukluğudur.
Etiyoloji:
Psikososyal Faktörler: Stres, anksiyete ve depresyon IBS semptomlarını kötüleştirebilir.
Barsak Motilite Bozuklukları: Artmış veya azalmış bağırsak motilitesi IBS semptomlarına yol açabilir.
Bağırsak Mikrobiyotasında Dengesizlik: Disbiyozis, bağırsaklardaki normal mikrobiyota dengesinin bozulmasıdır ve IBS semptomları ile ilişkilendirilmiştir.
Patogenez:
Viseral Hipersensitivite: IBS’li hastalarda, bağırsaklarda normalde ağrıya neden olmayan uyaranlara karşı artmış duyarlılık vardır.
Barsak Beyin Aksı: Merkezi sinir sistemi ve bağırsak arasındaki iletişimdeki bozukluklar, IBS semptomlarını artırabilir.
Klinik Bulgular:
Karın Ağrısı: Genellikle tekrarlayan ve kramp şeklinde, dışkılama ile azalan ağrı.
Barsak Alışkanlıklarında Değişiklik: Diyare, kabızlık veya bu iki durumun dönüşümlü olarak görülmesi.
Şişkinlik ve Gaz: Hastalar genellikle şişkinlik ve aşırı gazdan şikayetçidir.
Tanı:
Roma Kriterleri: Tanı koymada kullanılır. En az 3 ay süren, dışkılama ile ilişkili olan ve dışkılama sıklığı veya kıvamında değişikliklerle birlikte seyreden karın ağrısı IBS tanısı için gereklidir.
Diğer Hastalıkların Ekartasyonu: IBS tanısı koyarken inflamatuvar bağırsak hastalığı, çölyak hastalığı gibi organik patolojilerin ekarte edilmesi önemlidir.
Tedavi:
Diyet ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Yüksek lifli diyet, düzenli egzersiz ve stres yönetimi önemlidir.
İlaç Tedavisi: Antispazmodikler, laksatifler veya antidiyeetik ilaçlar semptomları hafifletmek için kullanılabilir. Ayrıca, bazı hastalarda probiyotikler veya düşük FODMAP diyeti semptomların hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Psikoterapi: Bilişsel davranış terapisi ve hipnoterapi, IBS semptomlarının yönetiminde etkili olabilir.
