Tanım: Nöroendokrin tümörler (NET), mide de dahil olmak üzere gastrointestinal sistemin çeşitli bölgelerinden köken alabilen, hormon üreten hücrelerden gelişen nadir tümörlerdir. Bu tümörler, yavaş büyüyen iyi huylu lezyonlardan agresif malign tümörlere kadar geniş bir spektruma sahiptir.
Epidemiyoloji: Mide NET’leri nadirdir ve gastrointestinal nöroendokrin tümörlerin %20’sini oluşturur. Kadınlarda daha sık görülür ve genellikle 60 yaş üzerinde ortaya çıkar.
Etiyoloji:
Gastrinoma Sendromu (Zollinger-Ellison Sendromu): Mide NET’lerinin bir kısmı, aşırı gastrin üretimi ve buna bağlı olarak gelişen Zollinger-Ellison sendromu ile ilişkilidir.
Atrofik Gastrit: Kronik atrofik gastrit, özellikle otoimmün gastritli hastalarda, mide NET gelişme riskini artırır.
Genetik Faktörler: MEN1 (Multiple Endokrin Neoplazi Tip 1) sendromu gibi genetik bozukluklar, mide NET’lerinin gelişiminde rol oynayabilir.
Patogenez:
Nöroendokrin Hücrelerin Proliferasyonu: Mide mukozasında yer alan nöroendokrin hücrelerin kontrolsüz çoğalması sonucu NET’ler oluşur. Bu hücreler, çeşitli hormonlar ve peptitler üretebilir.
Hormonal Aktivite: NET’lerin bir kısmı hormon salgılayarak klinik semptomlara neden olabilir. Örneğin, gastrinoma, aşırı gastrin salgısı yaparak peptik ülser hastalığına yol açar.
Klinik Bulgular:
Asemptomatik: Mide NET’leri genellikle küçük boyutlardayken asemptomatiktir.
Gastrinoma: Zollinger-Ellison sendromu ile ilişkili olan gastrinoma, mide asidinin aşırı üretimine ve tekrarlayan peptik ülserlere neden olur.
Karsinoid Sendromu: Nadir durumlarda, NET’ler serotonin ve diğer hormonları salgılayarak kızarıklık, ishal, karın ağrısı ve bronkospazm gibi belirtilerle seyreden karsinoid sendromuna yol açabilir.
Kanama ve Obstrüksiyon: Büyük NET’ler, gastrointestinal kanama veya mide çıkışında tıkanıklık gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Tanı:
Serotonin ve Kromogranin A: NET’lerin tanısında kullanılabilecek serum belirteçleridir.
Endoskopik Biyopsi: NET’lerin kesin tanısı, endoskopik biyopsi ile alınan örneklerin histopatolojik ve immünohistokimyasal incelemesi ile konur. Sinaptofizin ve kromogranin A pozitifliği, NET tanısını destekler.
BT/MR ve Somatostatin Reseptör Sintigrafisi: Tümörün yayılımını ve metastazını değerlendirmek için kullanılır.
Tedavi:
Cerrahi Rezeksiyon: Lokalize NET’lerin en yaygın tedavisi cerrahi olarak tümörün çıkarılmasıdır. Buna ek olarak uygun hastalarda endoskopik rezeksiyon da uygulanabilir.
Somatostatin Analogları: Oktreotid ve lanreotid gibi somatostatin analogları, hormon salgılayan NET’lerin semptomlarını kontrol etmek için kullanılır.
Hedefe Yönelik Tedavi ve Kemoterapi: İlerlemiş vakalarda veya metastatik NET’lerde hedefe yönelik tedaviler (örneğin, everolimus) ve kemoterapi kullanılabilir.
Radyoterapi: Özellikle metastatik vakalarda palyatif tedavi olarak kullanılabilir.
