Tanım: Akut pankreatit, pankreasın ani ve kısa süreli inflamasyonu ile karakterize bir hastalıktır. Bu durum, pankreas enzimlerinin pankreas dokusunu sindirmeye başlamasıyla sonuçlanır.
Nedenler: En yaygın nedenler arasında safra taşları (kolelitiazis) ve alkol kullanımı yer alır. Diğer nedenler arasında hiperlipidemi, hiperkalsemi, pankreas travması, ERCP, bazı ilaçlar ve viral enfeksiyonlar bulunur.
Patogenez: Safra taşları veya alkol, pankreas kanallarını tıkar ve enzimlerin aktive olmasına neden olur. Bu enzimler, pankreas dokusunda oto-digestion (kendi kendini sindirme) ve inflamasyon başlatır.
Klinik Bulgular: Şiddetli epigastrik ağrı, bulantı, kusma, ateş, taşikardi, hipotansiyon. Ağrı, sırta yayılabilir ve hastalar genellikle öne eğildiklerinde ağrıda rahatlama hissederler.
Tanı: Serum amilaz ve lipaz düzeylerinde artış, karın ultrasonu, BT, MRCP gibi görüntüleme yöntemleri ile tanı konur.
Tedavi: Akut pankreatit genellikle hastanede tedavi edilir. Tedavi, intravenöz sıvı tedavisi, ağrı yönetimi, enzim inhibitörleri ve bazen antibiyotiklerden oluşur. Ağır vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir.
Kronik Pankreatit:
Tanım: Kronik pankreatit, pankreasın uzun süreli inflamasyonu sonucu kalıcı hasar, fibrozis ve enzim salgısında azalma ile karakterize bir hastalıktır.
Nedenler: En yaygın neden kronik alkol kullanımıdır. Diğer nedenler arasında otoimmün hastalıklar, kistik fibrozis, genetik faktörler ve tekrarlayan akut pankreatit atakları yer alır.
Patogenez: Tekrarlayan inflamasyon atakları, pankreas dokusunda kalıcı hasar, fibrozis ve enzim üreten hücrelerin kaybına yol açar. Bu da sindirim enzimlerinin yetersizliği ve şiddetli malabsorpsiyona neden olur.
Klinik Bulgular: Sürekli epigastrik ağrı, yağlı dışkı (steatore), kilo kaybı, malabsorpsiyon, diyabet. Ağrı genellikle yemeklerden sonra artar.
Tanı: Serum amilaz ve lipaz düzeylerinde azalma, dışkıda yağ testi, endoskopik ultrasonografi (EUS), MRCP ve BT ile tanı konur.
Tedavi: Kronik pankreatit tedavisi, alkolün bırakılması, düşük yağlı diyet, pankreas enzim replasman tedavisi, ağrı yönetimi ve insülin tedavisini içerir. İleri vakalarda cerrahi tedavi gerekebilir.
